Gürcüstan siyasi böhrandan çıxa biləcəkmi?
Yeni prezidentin seçilməsi ilə Gürcüstanda hakim partiya öz hakimiyyətini möhkəmləndirdi. Bununla belə, hazırkı prezident Zurabişvili hakimiyyətdən getmək istəmir. Ölkədə siyasi böhran gərginləşir. On minlərlə avropapərəst gürcü həftələrdir ki, ölkə daxilində hökumət əleyhinə etiraz aksiyaları keçirir. Oktyabrın 26-da keçirilən parlament seçkilərindən sonra ölkədə etirazlar başlayıb. Hakim Rusiyayönlü “Gürcü Arzusu” partiyası parlamentdə çoxluq qazandığını bəyan edib. Müxalifət səsvermənin saxtalaşdırıldığını iddia edib. Gürcüstan hökumətinin Avropa İttifaqına (Aİ) üzvlük danışıqlarını dörd il müddətinə dayandırdığını elan etməsindən sonra etirazlar davam edib .
Həftəsonu keçirilən prezident seçkiləri yeni etirazlara səbəb olub. Nümayişlərdə prezident seçkilərinə etiraz edilib. İndiyə qədər birbaşa xalq tərəfindən seçilən prezident ilk dəfə olaraq millət vəkilləri və yerli siyasətçilərdən ibarət 300 nəfərlik Seçki Şurası tərəfindən müəyyən edilib. Seçkilərdə səsvermədə iştirak edən 225 deputatdan 224-nün səsini toplayan “Gürcü Arzusu” partiyasının namizədi Mixail Kavelaşvili qalib gəlib. “Gürcü arzusu”nun çoxluq qazandığı parlament seçkilərinin nəticələrini tanımayan müxalifət prezident seçkilərini də boykot edib.
Etirazlara institusional dəstək yoxdur
Lakin prezident Zurabişvilinin dəstəyinə və etirazçıların təkidinə baxmayaraq, siyasi şərtlər indiyədək dəyişməyib. Əksinə, hakim “Gürcü arzusu” öz gücünü daha da möhkəmləndirdi.
Gürcüstanın müstəqil politoloqu Vasadze bildirir ki, bunun iki əsas səbəbi var: "Birincisi, təhlükəsizlik qüvvələrinin etirazları çox sərt şəkildə yatırmasıdır. İkincisi, küçə nümayişlərinin institusional dəstəyin olmamasıdır. Cəmiyyətdən kəskin reaksiyalar görürük, amma yoxdur. Siyasi prosesə dəstək vermək üçün hazırda mövcud nizama qarşı mübarizə müxalifət deyil, cəmiyyətin fəal hissəsidir".
Bununla belə, status-kvonu dəyişmək üçün təkcə xalqın iradəsinin kifayət etmədiyinə işarə edən Vasadze, "Təəssüf ki, müxalif siyasətçilər də bunun fərqindədirlər. Amma bundan sonra nə edəcəklərini bilmirlər. Hədəfə necə çatacağına dair konkret bir planları yoxdur. Heç kim güc balansını dəyişdirəcək bir gerçəyi bilmir",- deyə politoloq deyib.
Gürcü politoloq Korneli Kakaçia da qeyri-müəyyənlikdən şikayətlənib.
“Vəziyyət çətindir. Nə baş verəcəyini heç kim bilmir. Çünki indiki prezident könüllü olaraq prezident sarayını boşalmaqdan imtina edir. Bu məsələ ilə bağlı heç kim heç nə bilmir",- deyə politoloq qeyd edib.
Gürcüstan üçün üç ssenari
Kakaçia üç mümkün ssenarini qeyd edib:
“Heç nə dəyişməsə, Gürcüstan Serbiyaya bənzəyəcək”.
Tiflisli ekspert bu sözlərlə rəsmi olaraq Aİ-yə daxil olmağı qarşısına məqsəd qoyan, eyni zamanda Rusiyaya dost siyasət yürütdüyünə görə özünə zidd olan hökumətin Belqraddakı kursuna işarə edir.
Kakaçia ikinci və “daha pis” ssenarini “Gürcüstanın belaruslaşması” adlandırır: “Belarusda 2020-ci il prezident seçkilərindən sonra hökumət etirazları zorakılıqla yatıra və nümayişçiləri həbs edə bilərdi. Bu, Belarusiyada baş verdi”.
Kakaçia üçüncü ssenarini bir növ ikinci “Qızılgül İnqilabı” kimi görür. 2003-cü ildə gənc gürcü islahatçı siyasətçiləri Gürcüstanda “Düşmənlərə güllə əvəzinə gülün” şüarı ilə dinc etiraz aksiyaları təşkil etdilər. İnqilab qansız hakimiyyət dəyişikliyi ilə başa çatdı.
Kakaçianın fikrincə, bunun üçün ilkin şərt o vaxtkı hökumətin küçələrdən gələn təzyiqlərə boyun əyməsi idi. Lakin bu dəfə belə deyil. Eyni zamanda, bu ssenari bəzi riskləri də daşıyır.
Rusiya ilə münasibətlərin pisləşməsinin təhlükəli ola biləcəyini deyən Kakaçia hesab edir ki, Moskva iqtisadi embarqo tətbiq etmək və ya yeni hökumətin işinə müdaxilə etmək kimi Gürcüstana zərər vurmaq üçün əlindən gələni edə bilər.
29 dekabr həll üçün son şansdırmı?
Gürcüstan Xarici Siyasət İnstitutundan Renata Skardziute-Kereselidze hələ də Gürcüstanda Aİ tərəfdarı qüvvələr üçün şans görür. Skardziute-Kereselidze hesab edir ki, dekabrın 29-da “etirazların kulminasiyası”na hazırlıq gedir:
“Biz gördük ki, etirazlar getdikcə şaxələnir və təkcə paytaxt Tbilisi ilə məhdudlaşmır, həm də ölkənin digər bölgələrinə də yayılır. İndi hər şey Aİ və ABŞ-ın dəstəyindən asılıdır. Dünya ictimai rəyinin diqqətini cəlb etmək üçün yarış və təbliğat gedir. Eyni zamanda, etirazların əvvəlindən fərqli olaraq, müxalifət indi arxa planda fəaliyyət göstərdiyi üçün ölkə gündəmində özünə daha az yer tapır”.
Küçə etirazları bu həftədən etibarən xeyli azalıb. Hakim “Gürcü Arzusu” partiyasına səs verən seçicilərin çoxu onların ölkələrində vəziyyətin 2014-cü ildə Ukraynada olduğu kimi inkişaf edəcəyindən ehtiyatlanır. Həmin vaxt Ukraynanın paytaxtı Kiyevdə insanlar aylardır hakimiyyətdə olan rusiyayönlü prezident Viktor Yanukoviçə etiraz edirdilər. Sonda Yanukoviç devrildi, lakin etirazlarda çoxlu qan töküldü.
Digər tərəfdən, “Gürcü arzusu”nun tərəfdarları hesab edirlər ki, Rusiya ilə mümkün müharibənin qarşısını yalnız hakim partiya ala bilər.
mənbə: modern
