Uca Allaha təvəkkül etməyin dərəcələri hansılardır?

Bəzi insanlar, imkanlar olduğu müddətcə Allah-Taalaya diqqət etməzlər, lakin bütün vasitələrin yollarına kəsildiyini gördükdə Allaha təvəkkülə üz tuturlar. Bu, təvəkkül etməyin ən aşağı səviyyəsidir və daha yüksək səviyyələr imanı artırmaqla əldə edilir.

Əmirəl-möminin (ə) bir rəvayətdə buyurur: “İman baxımından ən güclü insanlar başqalarından daha çox Allaha təvəkkül edənlərdir”. Kimin təvəkkülü daha çox olarsa, bu onun Allahı daha yaxşı tanımasına və imanının daha kamil olmasına dəlalət edir. Təvəkkül üçün dərəcələr nəzərdə tutmaq olar, ilk üç dərəcə aşağıdakılardır:

1. Maneələrin aradan qaldırılmasında təvəkkül etmək

Təvəkkülün çox zəif səviyyəsi, Allah-Təalanın bu dünyada vasitələr verdiyini, həmçinin bizə düşüncə və əməl gücü kimi qabiliyyətlər verdiyini, lakin bu qabiliyyətlərin təsirini aradan qaldıra biləcəyini bilməkdən irəli gəlir. Bu təvəkkül o deməkdir ki, biz nemətlərdən istifadə edərkən Allah-taalanın bizi onlardan məhrum edə biləcəyinin fərqində olmalıyıq. Başqa sözlə, maneələri aradan qaldırmaq və dəf etmək üçün Allaha təvəkkül etməliyik.

2. İnsanın ixtiyarından kənar şeylərdə təvəkkül etməsi

təvəkkül etməyin daha yüksək səviyyəsi bu düşüncədədir ki, insanın hər istəyinin yerinə yetirilməsi üçün bir çox şərtlər lazımdır ki, onların çoxu onun ixtiyarından kənardadır. Buna görə də insan öz istəklərinə çatmaq üçün əlində olan vasitələrdən istifadə edir, lakin elmi və qüdrətindən kənar vəziyyətlərdə Allaha təvəkkül edir. Başqa sözlə desək, bu təvəkkül etmək səviyyəsi insanın ixtiyarından kənar şərtlərin təmin edilməsindədir.

3. Səbəb-nəticə zəncirində təvəkkül etmək

Kainatın səbəb və nəticələrini sonu Allahın əlində olan zəncirdəki halqalar kimi təsəvvür etmək olar və O, səbəblər zəncirinin hərəkətvericisi kimi bu zəncirdə təsirlidir. Elə bir şəkildə ki, Allah-Təala zəncirin birinci halqasını tərpətməsə, qalanları yerindən tərpənməz; Ona görə də insan bu silsiləni hərəkətə gətirəcək və təsirli edəcək Allaha təvəkkül etməlidir. Bu mərhələdə insan ixtiyarında olan alətlərin belə başlanğıcı Allahın qüdrətinin əlində olan bir zəncirin halqaları olduğunu dərk edir. Əlbəttə ki, təvəkkül etməyin daha yüksək səviyyəsi də var.

mənbə: iqna