Həcc, varlıların boynunda olan ilahi haqq
Qurani-Kərim həcci Allahın insanlar üzərindəki haqlarından biri hesab edir ki, bu da Allah evinə gedə bilənlərin üzərinə düşür. Bu vacib əməl təkcə ibadət deyil, həm də həqiqi imanın əlaməti hesab olunur.
Qurani-Kərimin “Ali-İmran” surəsinin 97-ci ayəsində buyurulur: “Onda (Allahın tövhid, hikmət və rəhmətindən) aşkar nişanələr (və həmçinin o nişanələrdən biri olan) İbrahimin məqamı vardır. Kim ora ora daxil olsa amandadır (Amanda olmalıdır). Allahın insanların - əlbəttə ora getmək imkanı olan kəsin – boynuna düşən haqqı budur ki, o evə gedərək oranın Həcc əməllərini yerinə yetirsinlər. Kim nankorluq etsə, (bilsin ki,) həqiqətən, Allahın aləmdəkilərə ehtiyacı yoxdur”.
Bu ayə göstərir ki, Həcc mərasimini yerinə yetirmək, imkanı olanlar üçün ilahi bir vəzifədir. Bu ayədəki “istitaət” sözü təkcə maddi ölçü ilə məhdudlaşmır, həm də fiziki ölçüləri, səfərin təhlükəsizliyini, sağlamlığını və qayıtdıqdan sonra həyatı idarə etmək qabiliyyətini ehtiva edir. Ayənin “Kim nankorluq etsə, (bilsin ki,) həqiqətən, Allahın aləmdəkilərə ehtiyacı yoxdur” ifadəsi ilə davam etdirilməsi, Həcc ziyarətini qəsdən tərk etməyin küfr və Allahın əmrinə etinasızlıq olduğunu xatırladır.
Həcc ayəsində həcci tərk etmək küfrə yozulur. Bəziləri bu ayədə küfrün mənasını həccin vacibliyini inkar edənin İslamdan uzaqlaşması hesab edirlər. Amma başqaları hesab edirlər ki, həcc ziyarətini tərk etmək (hətta həccin vacibliyini inkar etməklə müşayiət olunmasa belə) İslam dairəsini tərk etməkdir. Bəziləri də inanırlar ki, küfr kəlməsi haqqa qarşı hər hansı müxalifəti ehtiva edir, halbuki onun mərhələləri və dərəcələri var, hər birinin özünəməxsus hökmləri var.
Bəzi təfsirçilərin nəzərindən Allah evinin aşkar nişanələri mənasında olan “bəyyinat” ayələri ifadəsi əvvəlki ayə ilə yanaşı, Qüdsü Kəbədən daha möhtəşəm hesab edən yəhudilərə cavabdır. Yəhudilərin etirazlarına cavab olaraq Quran əvvəlki ayədə Kəbə üçün bəzi üstünlükləri sadalamış və bu ayədə ona “bəyyinat” ayələrini əlavə etmişdir. Həcc ayəsinə əsasən, Allah evinin aşkar nişanələri sayılan şeylər arasında İbrahimin məqamı, oraya daxil olanların təhlükəsizliyi və həccin imkanı olanlara vacibliyi daxildir.
mənbə: iqna
